Verrot

Pas geleden keek ik via Netflix naar de documentaire serie Rotten, welke diverse misstanden in de voedingsindustrie aan de kaak stelt. Wat mij opviel, en ook wel enigszins stoorde, is dat deze serie zich vooral concentreert op de impact die de genoemde misstanden hebben op de 'welwillende', 'goedbedoelende' Amerikaanse boer. Wat de impact van de diverse misstanden is op andere mensen, op gezondheidszorg, of op dieren en milieu wordt in een enkel geval wel benoemd, maar absoluut niet verder uitgewerkt. De Amerikaanse boer is in de meeste gevallen een held die zich maar met veel moeite staande weet te houden tegen de grote boze buitenwereld.

In de eerste aflevering is het wat dat betreft meteen al raak. Deze aflevering ging over misstanden in de bijenhouderij en de honingproductie. Grote honing exporteurs uit met name China (een land wat vaker aan de orde komt als grote boosdoener in deze serie) zouden hun honing verdunnen met suikersiroop en daarmee vele malen goedkoper kunnen verkopen (dumpen) in de VS dan dat de eerlijke Amerikaanse bijenhouder dat kan. De aflevering weidde verder met name uit over hoe onrechtvaardig en zielig dit is voor die bijenhouder. Over de impact voor de consument, die denkt honing te kopen, maar eigenlijk vooral stroop in huis haalt, werd amper gerept.

Een probleem wat ook een paar keer genoemd werd in deze documentaire was de plotselinge bijensterfte van de afgelopen jaren, welke ervoor zorgt dat het aantal bijenvolken van een bijenhouder zo ineens kan worden gehalveerd. Hierbij werd weer vooral stilgestaan bij de impact die dit voor de bijenhouder heeft. Over de oorzaak én de impact die dit heeft op de bijen zelf of op de natuur werd weer niet veel uitgeweid.

En toch, als je de aflevering goed bekijkt, is de optelsom snel te maken. Redelijk in het begin van de aflevering zien we hoe een groot deel van de door de bijen gemaakte honing van hun wordt afgepakt, waarbij zelfs even wordt opgemerkt dat de honing van de bijen wordt 'gestolen'. Volgens de imker werd er echter wel voldoende honing voor de bijen zelf achtergelaten.

En dan vraag ik me toch af; Hoe kan dat? Tijdens een relatief kort deel van het jaar maken bijen honing aan, om in de rest van het jaar voldoende voedsel te hebben om te kunnen overwinteren. Een slim bijenvolk zal er natuurlijk voor zorgen dat er wat meer honing wordt aangemaakt dan persé nodig is, om wat extra reserves te hebben voor tijdens een slechte, extra koude of wat langere winter, als het dus wat langer duurt dan normaal om weer voldoende voedsel te kunnen verzamelen. De natuur werkt naar mijn idee echter ook wel zodanig efficient, dat bijen niet uit zichzelf zoveel honing maken dat wij mensen daar zomaar meer dan de helft van kunnen afnemen, zonder dat er voor deze bijen een tekort dreigt. Het kan haast niet anders dan dat het menselijk gedrag (honing stelen) regelmatig zal leiden tot hongersnood bij de bij.

Wat mij ook opviel was het feit dat veel imkers er in de koudere maanden, wanneer bijen hun winterslaap houden, voor kiezen om hun bijenvolken te verhuizen naar een ander (warmer) deel van de VS, voor de bestuiving van amandelbomen. De bijen worden hier dus feitelijk uit hun winterslaap (en dus uit hun natuurlijke ritme) gehaald. Dat moet impact hebben op hun welzijn. Vervolgens krijgen deze bijen suikerwater gevoerd voor de broodnodige energie. Dit suikerwater zal nooit net zo voedzaam zijn als de honing die de bijen zelf eerder hebben gemaakt. Suikerwater zal de bij vast wel even energie geven, maar, net als bij koffie voor de mens, zal het slechts tijdelijk werken en zal echte voeding toch ook noodzakelijk zijn. Het stuifmeel in de amandelbomen is voor de bij minder voedzaam en niet geschikt voor het maken van nieuwe honing.

Daarnaast worden de amandelbomen - vaak ook tijdens de bestuiving door de bijen - besproeid met allerlei bestrijdingsmiddelen.

Kort samengevat;

• Het grootste deel van de door bijen zelfgemaakte honing, welke dient als voedsel in latere maanden van het jaar, wordt van de bijen afgenomen.
• Tijdens de wintermaanden, wanneer de bijen normaal een winterslaap houden, worden de bijen vervoerd naar een ander deel van VS en daar aan het werk gezet; ze worden dus uit hun natuurlijke ritme gehaald.
• In plaats van honing, waar alle voor de bijen noodzakelijke voedingsstoffen inzit, krijgen ze suikerwater.
• De bijen worden aan het werk gezet in een omgeving waar ze verder ook weinig voedingsstoffen uit kunnen halen.
• De bijen worden blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen die bedoeld zijn om insecten te weren.

Als je deze zaken zo op een rij zet, dan kun je toch wel nagaan dat dit flinke impact moet hebben op een bij. Helemaal verbaasd dat een imker soms het aantal van zijn bijenvolken gehalveerd ziet worden kan je dan dus ook niet zijn.

Al met al valt ook hier te concluderen dat dieren (in dit geval bijen) niet geschikt zijn om door de op winst beluste mens geëxploiteerd te worden.

Voor het verbouwen van diverse gewassen heeft de mens insecten vaak wel nodig. Zolang er geen andere (beter werkende) methodes bestaan voor het bestuiven van planten en bomen, zullen we dus met veel meer respect om moeten gaan en meer echt samen moeten werken met de dieren die dit werk wel voor ons kunnen doen.

Het houden van dieren in gevangenschap, en het uitbuiten van deze dieren ten koste van hun welzijn, zogenaamd ten gunste van onszelf (lees in dit geval; het stelen van honing en het verstoren van het natuurlijk gedrag van de bij), keert zich uiteindelijk tegen ons. Beter is het - naar mijn idee - om bijen in vrijheid hun natuurlijke gang te laten gaan en te kijken hoe wij als mens daar op een slimme manier op in kunnen spelen.

Ik had uiteindelijk liever een documentaire serie gezien die meer zou stilstaan bij de impact van misstanden in de voedselindustrie op de gezondheid van mens, dier en milieu, dan bij 'Rotten' het geval is en die minder gefocust zou zijn op het slachtofferschap van de Amerikaanse boer.